Fonds Jean Capart

Jean Capart wordt terecht beschouwd als de vader van de Belgische egyptologie als wetenschappelijke en historische discipline. Na een lange carrière van bijna 50 jaar in dienst van de egyptologie heeft hij een buitengewoon archief nagelaten.

Centraal staat de overvloedige correspondentie tussen Jean Capart en zijn medewerkers en opvolgers. Alle grote namen uit de 20e-eeuwse egyptologie zijn erin terug te vinden, om nog maar te zwijgen van vele andere sleutelfiguren uit de politieke, wetenschappelijke en artistieke wereld in België en daarbuiten. In totaal: duizenden (inkomende en uitgaande) brieven tussen de leiders van de vereniging en hun regelmatige of occasionele correspondenten, beroemd of anoniem.

Naast deze schat aan documenten zijn er de manuscripten en drukproeven van de boeken van Jean Capart, de teksten van zijn artikels en lezingen, evenals zijn notitieboeken en opgravingsverslagen. Er zijn ook plannen, posters, foto’s, tekeningen, karikaturen enzovoort. Daarbij komen nog de archieven van de Internationale Vereniging van Papyrologen, waarvan de Stichting de bewaarder is. Wat we hier hebben is een onvervangbaar archief van de geschiedenis van de egyptologie, de papyrologie en de museumwereld, een waar compendium van de Belgische, Europese en mondiale intellectuele geschiedenis.

In 2016 vestigde historicus Jean Michel Bruffaerts de aandacht van Dominique en Gilles Capart op het belang om dit erfgoed te bewaren en ter beschikking te stellen van historici en het grote publiek. Het Fonds Jean Capart, ondergebracht bij de Koning Boudewijnstichting, werd opgericht op 5 mei 2016. Na 9 jaar activiteit zijn de doelstellingen bereikt en zelfs overtroffen:

  • Bewaring van de archieven van Jean Capart. Digitalisering en terbeschikkingstelling aan historici
  • Voorbereiding door historicus Jean-Michel Bruffaerts van een gedetailleerde wetenschappelijke biografie, grotendeels gebaseerd op deze archieven. Deze wordt binnenkort gepubliceerd voor onderzoekers en historici.
  • Publicatie van een rijk geïllustreerd boek over de biografie van Jean Capart, geplaatst in de context van de geschiedenis van de Belgische egyptologie. De Kroniekschrijver van Egypte, door Jean-Michel Bruffaerts, ©Lannoo Uitgeverij 2022.
  • Deelname aan talrijke conferenties, tentoonstellingen, rondleidingen en publicaties die het Egyptologisch erfgoed van België en de bijdrage van Jean Capart in de kijker zetten.

Deze uitzonderlijke resultaten werden bereikt dankzij de steun van het Fonds Baillet Latour en andere gulle gevers, de medewerking van het Comité van Deskundigen en de deelname aan het interuniversitaire onderzoeksproject EOS “Piramiden en Vooruitgang”, gefinancierd door het F.R.S.-FNRS en het FWO. Ik wil hen allemaal bedanken.

Jean Capart was niet alleen een groot wetenschapper, maar ook een groot popularisator die zijn liefde voor de oude Egyptische beschaving zo breed mogelijk wilde delen. Om dit te bereiken en om onderzoek te ondersteunen, richtte hij in 1923, na zijn terugkeer van de opening van de grafkamer van Toetanchamon, de Egyptologische Stichting Koningin Elisabeth op, met de steun van Koningin Elisabeth zelf. De Stichting, sindsdien omgedoopt tot de Queen Elizabeth Egyptological Association (QEEA), vierde haar 100e verjaardag op 1 december 2024. Ze blijft onderzoek steunen, in het bijzonder door de publicatie van de Kroniek van Egypte, die internationaal erkend wordt voor haar wetenschappelijke kwaliteit.

Jammer genoeg zijn de resultaten van het onderzoek dat Belgische egyptologen hebben uitgevoerd weinig bekend bij het grote publiek. Door een gebrek aan middelen werd de missie van het Fonds om het onderzoek te populariseren ingekort na de dood van Jean Capart. Het Beheerscomité van het Fonds Jean Capart heeft beslist om een nieuw ambitieus programma van de EGKE te steunen om de beschaving van het oude Egypte bij een breed publiek bekend te maken, en in het bijzonder de bijdrage van Belgische egyptologen. De middelen van het Fonds zullen binnenkort worden vereffend ten gunste van de EGKE, en de donateurs zullen worden uitgenodigd om lid of donateur te worden van de EGKE. Wij danken hen bij voorbaat.